Urząd Gminy Narew

ul. Mickiewicza 101
17-210 Narew tel.
tel. 85 873-35-36
fax. 85 873-35-36
http://www.ug-narew.pl/
e-mail: urzad@ug-narew.pl

Miejscowości należące do gminy Narew:

Ancuty, Ancuty-Kolonia, Białki, Borek, Bruszkowszczyzna, Chrabostówka, Chrenowe, Chytry Rynek, Cimochy, Cisy, Długi Zakościuk, Doratynka, Dziedziniec, Ferma, Glinica, Gorędy, Gorodczyno, Gorodzisko, Góra, Gradoczno, Hajdukowszczyzna, Harbuzy, Hramotne, Hrudek, Istok, Iwanki, Janowo, Kaczały, Kamionka, Kątek, Kołodczyk, Konczlanie, Kotłówka, Koweła, Koźliki, Kruhły Las, Krzywiec, Kutowa, Lachy, Łapuchówka, Łosinka, Makówka, Michałowe, Mikołajczykowe, Morgi, Mostowlanie, Naddatki, Narew, Nowinka, Nowinnik, Nowosiółka, Odrynki, Ogrodniki, Pasowe, Paszkowszczyzna, Pawłoczki, Piaski, Pod Nowiny, Pod Rzepiskami, Podborowiska, Podhorodysko, Podłuże, Podwaśki, Popiele, Praha, Przybudki, Puchły, Radzki, Rohozy, Rybaki, Saki, Seredlanie, Skaryszewo, Soce, Stawek, Supronowe, Swój Zakościuk, Trześcianka, Tyniewicze Małe, Tyniewicze Wielkie, Usnarszczyzna, Waniewo, Waśki, Wyterebek, Zabłocie, Zamostocze, Zapieczyska.

Charakterystyka gminy

Gmina Narew zajmuje północno - zachodnie rubieże Puszczy Białowieskiej. Przez gminę przepływa rzeka Narew, która jest zasilana przez wody spływające z jej puszczańskich dopływów. Rzeka tworzy okazałą dolinę rzeczną, tworzą się tu malownicze zatoki, oczka wodne, rozlewiska i bagna. Obszar ten obfituje w liczne gatunki roślin i zwierząt. Dolina jest rajem dla wędkarzy, ornitologów, zbieraczy runa leśnego. W regionie są dogodne warunki do rozwoju agroturystyki, turystyki pieszej i rowerowej.

Gmina Narew jest członkiem Stowarzyszenia Gmin Puszczy Białowieskiej, Euroregionu Puszcza Białowieska, ponadto należy do Stowarzyszenia Gmin Górnej Narwi i Euroregionu Niemen. Gmina współpracuje z różnymi organizacjami rządowymi i pozarządowymi w dziedzinie ochrony środowiska.

Dane statystyczne (2018)

Historia

Ślady osadnictwa na tym terenie sięgają XII wieku. W okolicach przeprawy przez rzekę Narew na trakcie Bielsk – Grodno oraz nad prawobrzeżnymi dopływami Narwi: Hoźną, Małynką i Trościanicą powstał w XV wieku rozległy kompleks wsi bojarskich. Tworzyły go wsie: Ancuty, podległe dworowi w Ancutach oraz Iwanki, Saki, Rohozy i Żywkowo przypisane dworowi w Hoźnej. Natomiast w latach 1494 – 1506 założono dwór Trościanica. Zwarty kompleks wsi bojarskich tworzył w puszczy w XV wieku osadniczy pas obronny chroniący północno – wschodnie tereny podległe zamkowi hospodarskiemu w Bielsku. W 1514 roku Narew uzyskała prawa miejskie od króla Zygmunta Starego (utraciła je po 480 latach w 1934 r.). W 1529 roku król nadał miejscowości prawo posiadania komory celnej.

Najbardziej dynamiczny rozwój miasta nastąpił w XVI - XVII wieku. W połowie XVII wieku wybudowano most na Narwi. Miasto upadło w wyniku potopu szwedzkiego, zaś stagnacja gospodarki nastąpiła przez zarządzenie króla Stanisława Augusta Poniatowskiego o ochronie Puszczy Białowieskiej. W XIX wieku mieszkańcy zajmowali się rolnictwem, usługami oraz uprawą chmielu.

Gospodarka

Gmina posiada dogodne warunki do rozwoju agroturystyki, turystyki, produkcji zdrowej żywności oraz zielarstwa. Mieszkańcy zajmują się w większości rolnictwem, zwłaszcza produkcją wołowiny i mleka. Szansą rozwoju jest produkcja ekologicznej żywności, na którą stale rośnie zapotrzebowanie w kraju i za granicą. Gmina może się poszczycić kilkoma nowoczesnymi zakładami produkcyjnymi:

• "Pronar" w Narwi - zakłady produkujące ciągniki, obręcze do kół pojazdów. Przedsiębiorstwo zajmuje się również przetwórstwem drzewa oraz handlem.

• "Rolmak", "Rolmak Plus", "Farmpasz" w Makówce- drugie pod względem wielkości przedsiębiorstwo w gminie, przetwarza żywność pochodzącą ze środowiska o najniższym stężeniu zanieczyszczeń.

• "Narmet" w Narwi - zajmuje się ono m.in. produkcją kotłów c.o. zasilanych biomasą pochodzącą z odpadów drzewnych.

• Zakłady SKÓREX w Trześciance - nastawione są na produkcję odzieży skórzanej i wyrobów futrzarskich. Ostatnio wprowadzają do swojej produkcji hodowlę drobiu.

Działalność rolnicza jest prowadzona głównie w gospodarstwach indywidualnych. Posiadają one bardzo małą powierzchnię (58% gospodarstw poniżej 5ha). Największą powierzchnię zasiewów obejmują zboża, głównie żyto i pszenica. Uprawia się również ziemniaki i rośliny przemysłowe (buraki cukrowe i rzepak).Niepokojący jest fakt, że największą grupą wiekową są użytkownicy mający 65 lat i więcej (548 rolników), którzy stanowią ponad 43% ogółu użytkowników gospodarstw rolnych. Natomiast najmniejszą grupą są młodzi rolnicy mający 29 lat i mniej (51 rolników) – stanowią oni jedynie 4% ogółu użytkowników gospodarstw rolnych (większość z nich posiada jednak duże gospodarstwa rolne o powierzchni ponad 10 ha).

Infrastruktura

Główną trasą przebiegającą przez gminę jest droga Hajnówka - Narew – Białystok.

W Narwi wybudowano składowisko odpadów stałych, które jest jednym z najnowocześniejszych składowisk w kraju. Dzięki pomocy finansowej z EkoFunduszu i WFOŚiGW przebudowano w gminie kotłownie z węglowych na zasilane biomasą.

Kultura, oświata, sport

Na terenie gminy Narew od stuleci żyje obok siebie ludność pochodzenia polskiego, białoruskiego i ukraińskiego. Wytworzyła się tu więc specyficzna kultura i język, które niewątpliwie są wielką atrakcją regionu.

Zróżnicowanie ludności objawia się również w budownictwie, szczególnie sakralnym. W jednej wsi często można spotkać cerkiew i kościół. Specyficzny jest także styl budownictwa drewnianego. Z tego względu powstał szlak turystyczny „Kraina Otwartych Okiennic”

Kraina ta obejmuje swym zasięgiem trzy wsie o unikatowej architekturze: Puchły, Soce i Trześcianka. Zabudowania cechuje bogata dekoracja snycerska, która występuje w formie kolorowych okiennic, narożnic, pod i nadokienników, wiatrownic. Zachowana jest tradycyjna drewniana architektura, którą dostrzec można zwiedzając kapliczki i cerkwie prawosławne, przydrożne krzyże wotywne, budynki mieszkalne i gospodarcze, zagrody.

Wielu Białorusinów z gminy Narew przyczynia się do czynnego kultywowania tradycji i obyczajów (folklorystyczne i ludowe zespoły: „Tyniewiczanki” z Tyniewicz Dużych i „Krywczanki” z Krzywca), wielu również uczestniczy w ważnych dla tej mniejszości wydarzeniach kulturalnych. Podobnie niektóre elementy kultury wschodniej kultywują młodzi artyści z zespołu „Ramonka” z Łosinki, wykonujący również pieśni cerkiewne i ukraińskie. W Szkole Podstawowej i Publicznym Gimnazjum w Narwi jest także w ramach dodatkowych zajęć dydaktycznych nauczany język białoruski.

Narewski Ośrodek Kultury organizuje w Gminie wiele różnych imprez kulturalnych i sportowych, z których jako najważniejsze należy wymienić:

• Dni Narwi.

• Polsko – ukraińskie spotkania muzyczne.

• Ekumeniczny koncert muzyki chrześcijańskiej.

• Ekumeniczne spotkania kolędnicze.

• Mistrzostwa Gminy Narew w różnych konkurencjach sportowych (biegi przełajowe, szachy, warcaby, tenis stołowy, piłka nożna, piłka siatkowa).
  
  Narewski Ośrodek Kultury
  Narew, ul. Mickiewicza 105
  17-210 Narew
  tel. 85 6816086
  www.nok.narew.gmina.pl

W gminie działają także dwa prywatne skanseny:

• Regionalna Izba Białoruska „Ruta” we wsi Skaryszewo - gromadzi różne przedmioty związane z regionem pogranicza międzykulturowego , a szczególnie z kulturą białoruską. Wśród eksponatów znajdują się stare narzędzia i przedmioty używane w przeszłości przez rolników, kowali, rybaków, czy też pszczelarzy. Na uwagę zasługuje bardzo stara, dłubana łódź rybacka, równie stary dłubany ul, a także szaty liturgiczne, ikony i przedmioty religijne związane z prawosławiem

• Prywatne Muzeum Wsi w Narwi – właściciel gromadzi w nim różne stare narzędzia i przedmioty wpisane niegdyś w życie wsi. W jego zbiorach znajdują się zarówno stare narzędzia wykorzystywane w przeszłości w gospodarstwach rolnych, jak również stare przedmioty codziennego użytku takie jak kołowrotek, maszyna do szycia, żelazka, warsztat tkacki i inne...

Sport propaguje w gminie Ludowy Klub Sportowy ISKRA NAREW, który jest klubem piłkarskim

Walory turystyczne

Położenie gminy w rejonie Doliny Górnej Narwi sprzyja uprawianiu różnych form wypoczynku, zwłaszcza turystyki: pieszej, rowerowej i kajakowej. Można tu znaleźć wiele miejsc obfitujących w grzyby, jagody oraz zioła. Atutem gminy jest ponadto położenie w bliskim sąsiedztwie Puszczy Białowieskiej.

1. walory przyrodnicze

• Dolina Górnej Narwi - jest jedną z najlepiej zachowanych dolin rzecznych w Polsce i stanowi obok Bagien Biebrzańskich jeden z największych obszarów mokradeł środkowoeuropejskich. Jest to obszar, na którym nie prowadzono żadnych robót melioracyjnych związanych z regulacją stosunków wodnych. Ze względu na te walory obszar ten jest jedną z największych w Polsce ostoi ptactwa błotno-wodnego, zarówno dla gatunków lęgowych, jak i przelotnych. Narew wraz z doliną jest bardzo chętnie odwiedzana przez wędkarzy, ornitologów, kajakarzy, grzybiarzy oraz zbieraczy runa leśnego. Są tam dogodne warunki do rozwoju turystyki pieszej, rowerowej i wodnej.

Informacji turystycznej udziela:

Zajazd „Pod Akacją” w Narwi

tel. 85 873 35 36

• Puszcza Ladzka - część Puszczy Białowieskiej - W Puszczy zachował się strefowy układ zbiorowisk leśnych, niespotykany nigdzie indziej w Europie. Turysta może zobaczyć: las łęgowy, grądy, dąbrowę świetlistą, lasy olsowe, łozowiska oraz bory. Jest to jedyny w Europie obszar leśny, który zachował się do czasów współczesnych w stanie naturalnym.

2. walory kulturowe - zabytki:

Narew

• Miejski układ przestrzenny – z XVI-XIX w. z centralnie umieszczonym rynkiem.

• Kościół Wniebowzięcia NMP i św. Stanisława – drewniany z 1775 r. z częścią wyposażenia z XVIII w.

• Cerkiew Podwyższenia Krzyża Św. – drewniana z drugiej połowy XIX w., częściowo spalona w 1990 r.

• Cerkiew Cmentarna Matki Boskiej Kazańskiej – o konstrukcji zrębowej zbudowana w 1726 r., przeniesiona na obecne miejsce w 1882 r.

• Kaplica cmentarna katolicka p.w. św. Wincentego – z końca XIX w.

• Domy – z końca XIX w. i początku XX w.

Koźliki

• Cerkiew p.w. św. Mikołaja Cudotwórcy – zbudowana w 1793 roku, przeniesiona z Klejnik i remontowana w 1864 roku, budynek drewniany o konstrukcji zrębowej, jednonawowy, z wyodrębnioną kruchtą i dzwonnicą.

Łosinka

• Cerkiew p.w. św. Apostoła Jakuba – drewniana o konstrukcji wieńcowej, zbudowana w latach 1882-86 na rzucie krzyża łacińskiego z wieżą frontową.

• Cerkiew św. Jerzego – cmentarna, jednonawowa zbudowana w 1779 r., rozbudowana w 1883 r.

Odrynki

• Cerkiew p.w. św. Jana Złotoustego – drewniana z 1854 roku.

• Kapliczka – drewniana z XIX wieku, ze źródełkiem z początku XX w.

Puchły

• Cerkiew p.w. Opieki Matki Boskiej – drewniana, zbudowana w latach 1917-19.

• Domy – drewniane z końca XIX wieku i początku XX w.

Saki

• Cerkiew p.w. św. Dymitra – z końca XVIII wieku, rozbudowana w 1959 roku. Obok niej znajduje się drewniana dzwonnica z XIX wieku.

• Kapliczka – drewniana z XIX wieku, nad źródełkiem „Krynoczka”.

Soce

• Układ przestrzenny wsi – pochodzący z XVI wieku, z dwiema równoległymi ulicami, biegnącymi wzdłuż rzeki.

• Domy – drewniane z końca XIX wieku i początku XX w.

• Kapliczka prawosławna – pochodząca z początku XX wieku.

Trześcianka

• Zabytkowy układ wsi – pochodzący z okresu pomiaru włócznej w XVI wieku.

• Cerkiew p.w. św. Michała – drewniana o konstrukcji zrębowej z lat 1864-67, o rozczłonkowanej bryle, z wieżą w fasadzie.

• Cerkiew cmentarna p.w. Ofiarowania NMP – drewniana, o konstrukcji zrębowej zbudowana w Białowieży na początku XIX, w obecne miejsce przeniesiono ją w pod koniec XIX w.

• Budynki mieszkalne i gospodarcze – drewniane z końca XIX wieku i początku XX w.

Tyniewicze Wielkie

• Cerkiew p.w. św. Apostoła Łukasza – drewniana, z początków XIX wieku, rozbudowana po 1864 r.

• Budynki mieszkalne i gospodarcze – drewniane z końca XIX wieku i początku XX w.

3. Szlaki turystyczne

Piesze:

• "SZLAK PRAWOSŁAWNYCH ŚWIĄTYŃ" (żółty,164 km) Białystok – Dojlidy – Halickie – Zwierki – Pasynki – Zabłudów – Ostrówki – Pawły – Ryboły - most na rzece Narew – Ploski – Knorozy – Chraboły – Rajsk – Haćki - Hryniewicze Duże - Bielsk Podlaski – Parcewo – Orla – Szczyty – Czyże – Nowoberezowo – Hajnówka – Dubiny – Wasilkowo – Łosinka – Chrabostówka – Narew - Iwanki Rohozy – Trześcianka - Folwarki Tylwickie - Topolany Hieronimowo - Michałowo.

Kajakowe:

• Szlak kajakowy po rzece Narew.

Rowerowe:

• Podlaski szlak bociani (czerwony, 206 km) Białowieża(BPN) – Gruszki – Narewka – Narew – Trześcianka – Puchły – Doktorce – Suraż - Kurowo (NPN) – Tykocin – Osowiec - Twierdza (BPN) – Goniądz